„Otwarta pamięć” – wystawa obrazów, grafik i fotografii [ZAPROSZENIE]

Dlaczego pamiętamy o tych, którzy odeszli? – bo ich obecność była dla nas ważna. Wspominając istotne dla nas osoby  „otwieramy” dla nich przestrzeń w pamięci. Oni tam żyją i „dialogują” z nami. Współistniejemy z „Nieobecnymi” dopóki są w naszej wyobraźni.

Przywołanie Tych,  którzy odeszli  to szczególny apel umarłych, przyjaciół i twórców. Wszystkie te postaci stanowiły część naszej rzeczywistości. Wspominane osoby to: Andrzej Budziak (1953–1981), Waldemar Byrger (1943–2001),  Mieczysław Franaszek (1944–2019), Kazimierz Jułga (1935–2002), Irena Kużdowicz (1917–2000), Zbigniew Lubaczewski (1929–1985), Stanisław Matuszczak (1934–2022), Andrzej Maziec (1948–2016), Bronisław Zygfryd Nowicki (1907–1981), Jerzy Puciata (1933–2014), Jerzy Riegel (1931–2019), Leon Romanow (1938–2001) i Zofia Rybiańska (1925–2003).

Andrzej Budziak, ur. w 1953  w Bydgoszczy, zm. 1981 w Gdańsku. Ukończył PLSP w Bydgoszczy. W latach 1975-1980 studiował w Państwowej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu na Wydziale Malarstwa. Dyplom uzyskał w pracowni prof. Z. Karpińskiego. W roku akademickim 1980/81 pracował jako asystent w Zakładzie Malarstwa na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Uprawiał malarstwo, grafikę i rysunek. Uczestniczył w kilku wystawach zbiorowych. Pierwsza wystawa indywidualna odbyła się trzy miesiące po jego śmierci. W kolejnych latach przyjaciele artysty zorganizowali jeszcze kilka jego wystaw indywidualnych. Jego spuścizna artystyczna znajduje się w Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy

Waldemar Byrger, ur. 1943 w Bydgoszczy. Studiował w Bydgoszczy w ASP w Krakowie. W 1969 roku uzyskał dyplom w pracowni prof. Wacława Taranczewskiego. Zajmował się malarstwem i grafiką użytkową W Latach 70 XX wieku uczył malarstwa i rysunku w Państwowym Liceum sztuk Plastycznych w Bydgoszczy. Autor 10 wystaw indywidualnych i uczestnik kilkunastu ekspozycji zbiorowych. Jego prace znajdują się w zbiorach muzealnych w Szczecinie, Olsztynie, Toruniu, Grudziądzu, Bydgoszczy. Zmarł śmiercią tragiczną 21 października 2001 roku.

Mieczysław Franaszek, ur. 1944 w Krakowie zm. 2019  w Bydgoszczy. Aktor, teatralny i filmowy, podróżnik i fotograf. Absolwent Wydziału Aktorskiego PWST Kraków, 1968. Debiut – 1966 w Teatrze „STU”. Teatry: Nowa Huta, Kraków, Sosnowiec, Opole, Koszalin, Szczecin, Poznań, Bydgoszcz. Współpracował w latach 60. z ośrodkiem TVP Kraków, później z redakcjami radiowymi wielu miast. W 1986 zagrał główną rolę w filmie „Bohater roku” F. Falka. Brał udział w krajowych i międzynarodowych festiwalach teatralnych, na których otrzymywał nagrody aktorskie, m.in. w Erlangen (Niemcy), Zagrzebiu (Jugosławia), Szczecinie, Krakowie. W 2013 roku otrzymał Medal za Twórczy Wkład w Kulturę Chrześcijańską, w 2018 r. Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Od 2007 roku podjął stałą współpracę z Galerią Autorską Jana Kaji i Jacka Solińskiego w Bydgoszczy, z którą współpracował do ostatnich dni swojego życia. W latach 2011 – 2019 wykładał w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. W latach 2012 – 2014 przygotował i wystawił trzyczęściowy monodram „Rady dobrego Boga”, w 2015 i 2016 roku zaprezentował dwie części tego spektakl w Edynburgu oraz w 2016 monodram poetycki „Myśl jest przestrzenią dziwną”.

Zajmował się fotografią reportażową dokumentując swoje podróże: Europa, Afryka (Egipt, Maroko, Tunezja), Azja (Chiny, Indie, Iran, Izrael, Jemen, Jordania, Liban, Nepal, Syria, Turcja, Uzbekistan) i Ameryka Południowa(Boliwia, Peru). Prezentował swoje fotografie na wystawach indywidualnych w Bydgoszczy, Warszawie, Toruniu, Sopocie i Krakowie.

Kazimierz Jułga, ur. w 1935 we wsi Rybowo w Wielkopolsce, zm. w 2002 w Bydgoszczy. Zajmował się malarstwem, twórczością poetycką, krytyką plastyczną, fotografią artystyczną i fotografią dokumentalną. W 1955 ukończył Liceum Technik Plastycznych w Bydgoszczy. W latach 1955-1960 studiował na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, uzyskując dyplom z zakresu malarstwa  w pracowni Stanisława Borysowskiego. W 1961 rozpoczął pracę w Biurze Wystaw Artystycznych w Bydgoszczy, gdzie od 1973  do 2002 był dyrektorem. Od 1960  należał do ZPAP aż do chwili jego rozwiązania w 1983. Należał również do ZLP do jego rozwiązania w 1983. Od 1989 należał do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Był autorem kilkunastu wystaw indywidualnych malarstwa i kilkunastu wystaw fotografiki. Uczestniczył w wielu wystawach zbiorowych. Swoje wiersze drukował w prasie lokalnej i ogólnopolskiej. Wydał tomy wierszy: Krawędź (1961), Szum Słońca (1972), W smudze Wisły (1988), Godziny (1991), Tędy chodzą chmury (wybór, 2002). Za swoją działalność społeczną i artystyczną otrzymał wiele nagród i wyróżnień. Ostatnie z nich to: Medal Kazimierza Wielkiego (2002), Medal za Twórczy Wkład w Kulturę Chrześcijańską (2002). W 2008 roku nakładem Galerii Autorskiej J.Kaji i J. Solińskiego został wydany jego album monograficzny pt. „Odczytywanie natury”.

Irena Kużdowicz, ur. 1917 w Niżnym Udińsku na Syberii, zm. 2000 w Bydgoszczy. Studia ukończyła na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, uzyskując dyplom z zakresu malarstwa w pracowni Tymona Niesiołowskiego w 1950. Zajmowała się malarstwem i rysunkiem. Należała do ZPAP. Brała udział we wszystkich wystawach okręgowych i okolicznościowych organizowanych przez ZPAP od 1951. Swoje prace eksponowała na 25 wystawach ogólnopolskich. Uczestniczyła w wystawach zagranicznych (NRD, Francja, ZSRR, Szwajcaria, Rumunia, Dania, Szwecja). W swoim dorobku ma 20 wystaw indywidualnych. Prace jej znajdują się w zbiorach zagranicznych w Szwajcarii, Francji, USA i Niemczech. . W 2004 roku nakładem Galerii Autorskiej J.Kaji i J. Solińskiego został wydany jej album monograficzny pt. „Pora życia”.

Zbigniew  Lubaczewski, ur. 1929 w Bolechowie na Podolu, zm.1985. Przeżył najpierw okupację rosyjską, niemiecką, a potem w 1943 ucieczkę przed UPA w Rzeszowskie. Po wojnie osiadł w Bydgoszczy. Ukończył studia na Wydziale Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego; w latach 1955-1972 pracował jako leśnik. Zawsze jednak jego pasją pozostawała fotografia. Zetknął się z nią w 1942, gdy – chcąc uniknąć wywozu na roboty do Niemiec – zaczął pracować jako uczeń u miejscowego fotografa. Później, po latach, podczas pracy w leśnictwie widziano go zawsze z nieodłącznym aparatem fotograficznym.

Od 1962 stał się uczestnikiem życia artystycznego Bydgoszczy jako aktywny członek zarządu, a przez pewien czas prezes Bydgoskiego Towarzystwa Fotograficznego. Od 1972 fotografia przestała być dla niego tylko pasją, a stała się profesją. Został pedagogiem w PLSP w Bydgoszczy. Jego prace były prezentowane oraz nagradzane na ogólnopolskich wystawach i konkursach. Autor wielu cykli m.in.: socjologicznych pejzażowych, przyrodniczych  oraz portretów bydgoskich literatów i plastyków.

Stanisław Matuszczak, ur. w 1934, zm. 2022. Rysowaniem i malowaniem zajmował się od wczesnej młodości. W roku 1948 rozpoczął naukę w Liceum Technik Plastycznych w Bydgoszczy. Jego nauczycielami byli m. in. Jan Biedowicz, Stanisław Brzęczkowski, Zygmunt Kotlarczyk, Marian Turwid. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni prof. Janusza Strzałeckiego, dyplom uzyskał w 1959 roku w pracowni prof. Eugeniusza Eibischa. Zajmował się sztuką użytkową, głównie z zakresu grafiki, ale najważniejszymi dziedzinami sztuki skupiającymi jego zainteresowania były rysunek i malarstwo. Uczestniczył w licznych wystawach środowiskowych, ogólnopolskich i poplenerowych. Od 1963 roku zajmuje się pracą pedagogiczną w Liceum Sztuk Plastycznych w Bydgoszczy, którego był dyrektorem w latach 1987-1991. Litografią zainteresował się już w czasie nauki w bydgoskiej szkole plastycznej. Zajmował się również malarstwem.

Andrzej Maziec, ur. w 1948 w Bydgoszczy, zm. w 2016 w Bydgoszczy. Fotografik. Szczególne miejsce w jego twórczości zajmowała fotografia artystyczna, fotografia kreacyjna, fotografia użytkowa. Był twórcą wielu instalacji fotograficznych, był fotoreporterem – obserwatorem życia społecznego, dokumentalistą najważniejszych wydarzeń sportowych, kulturalnych i religijnych w regionie. Prowadził projekty upowszechniających sztukę – m.in. Autorską Galerię Pamięci, Galerię Podwórko, Akcję Podróż oraz uczestniczył w Akcji Lucim. Jest autorem i współautorem wielu wystaw fotograficznych, indywidualnych, zbiorowych; w Polsce i za granicą. Jego fotografie brały udział w wielu wystawach pokonkursowych; krajowych i międzynarodowych, na których otrzymywały wiele nagród. W 1985 roku został przyjęty w poczet członków rzeczywistych Okręgu Kujawsko-Pomorskiego Związku Polskich Artystów Fotografików.

Bronisław Zygfryd Nowicki, ur. 1907  w Baden-Baden, zm. 1981 w Bydgoszczy. W 1920  osiedlił się w Bydgoszczy, gdzie ukończył Państwowe Gimnazjum Humanistyczne. Następnie podjął studia medyczne (1926-1928) i prawnicze (1929-1934) na Uniwersytecie Poznańskim. Uczestnik kampanii wrześniowej. W latach 1940-1945 jeniec oflagu w Woldenbergu Od 1945  członek ZPAP oraz wielu innych organizacji, m.in. Towarzystwa Miłośników Bydgoszczy, Towarzystwa Przyjaciół Sztuki w Bydgoszczy.  Uhonorowany wieloma nagrodami i wyróżnieniami; w 1975 otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Uprawiał rysunek, grafikę artystyczną i użytkową, medalierstwo, a od 1972  również malarstwo. Zajmował się drzeworytem sztorcowym i wzdłużnym oraz linorytem: po 1948 powstało ich przeszło 100. Najbogatszą spuściznę artystyczną stanowią rysunki – dzieła studyjne, szkice, notatki stanowiące zapis licznych podróży w kraju i zagranicą. Autor 47 wystaw indywidualnych i uczestnik 55 wystaw ogólnopolskich i międzynarodowych oraz 16 prezentacji sztuki polskiej zagranicą. Jego prace znajdują się w wielu zbiorach krajowych i zagranicznych. W 2006 roku nakładem Galerii Autorskiej J.Kaji i J. Solińskiego został wydany jej album monograficzny pt. „Motyw przemijania”.

Jerzy Puciata, ur. w 1933 w Wilnie, zm. 2014 w Bydgoszczy. Ukończył studia na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Uprawiał malarstwo. Swoją twórczość prezentował na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych oraz zbiorowych w kraju i zagranicą. Uczestniczył w wielu plenerach, sympozjach i konferencjach. Jego prace znajdują się w zbiorach krajowych i zagranicznych. Był stypendystą Fundacji Singera „POL-CUL” w Austrii. Za swoją twórczość otrzymał wiele medali, nagród i wyróżnień. Był działaczem społecznym i animatorem życia kulturalnego. W latach 80. jako prezes Zarządu Głównego ZPAP był członkiem Komitetu Obywatelskiego Solidarność przy Lechu Wałęsie, uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu. Za swoją działalność twórczą i społeczną został uhonorowany m.in.: Złotym Krzyżem Zasługi, Złotą Odznaką ZPAP, Odznaką Zasłużony dla Województwa Bydgoskiego, Medalem Prezydenta Bydgoszczy oraz Nagrodą Artystyczną Prezydenta Bydgoszczy za Całokształt Twórczości. W latach 2002- 2014 pełnił funkcję honorowego prezesa ZPAP.

Jerzy Riegel, ur. w 1931 w Bydgoszczy, zm. 2019 w Bydgoszczy. Z zawodu poligraf. Od 1967  członek Związku Polskich Artystów Fotografików. W 1987 roku uzyskał uprawnienia MKiS rzeczoznawcy dzieł sztuki współczesnej w zakresie fotografii. Zajmował się fotografią czarno-białą, a najbardziej zafascynowany był techniką fotograficzną – izohelią. Najczęściej podejmowanym tematem jego prac była architektura miejska, zwłaszcza Bydgoszczy. Jego działania obejmowały również fotografię portretową i pejzażową. Swoje prace prezentował w wielu publikacjach i albumach m.in. w wydanych przez Galerię Autorską J.Kaji i J.Solińskiego: Bydgoszcz minionego wieku,  Bydgoszcz Jerzego Riegla i poetów oraz Bydgoszcz zapomniana. Przygotował kilkadziesiąt wystaw indywidualnych i uczestniczył w licznych wystawach zbiorowych w kraju i zagranicą. Prace artysty znajdują się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy, Muzeum Okręgowego w Toruniu, w wielu instytucjach publicznych oraz w zbiorach prywatnych w kraju i zagranicą: w Anglii, Austrii, Bułgarii, Francji, Kanadzie, Niemczech, Nowej Zelandii, Szwecji i we Włoszech.

Leon Romanow, ur. 1938  w Wilnie, zm. 2001 w Bydgoszczy. Ukończył w 1958 PLSP w Bydgoszczy. Studiował na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu w pracowni profesora Stanisława Borysowskiego. Dyplom z zakresu malarstwa uzyskał w 1963. Był członkiem ZPAP. W latach 70. uczestniczył w działaniach polskiej awangardy artystycznej. W 1970 utworzył wspólnie z R. Wieteckim i A. Wiśniewskim Niezależną Galerię Nieistniejącą Nie. W 1970 eksponował w Galerii 10 (Warszawa) ciszę wzbogaconą zespołem dźwięków dochodzących z zewnątrz, co było w tym czasie bezprecedensowym wydarzeniem na skalę światową. W 1971 uczestniczył w Zjeździe marzycieli (Elbląg). Po 1972 zarzucił działania konceptualne. Zajmował się malarstwem i rysunkiem. W 1981 utworzył i prowadził (do ogłoszenia stanu wojennego) galerię Linia podziału w Bydgoszczy. W latach 80. brał udział w ruchu plastyki niezależnej. Autor 30 wystaw indywidualnych i uczestnik wielu wystaw zbiorowych. W latach 80. i 90. XX wieku uczestniczył w działaniach Galerii Autorskiej w Bydgoszczy, która wydała w 2003 roku jego album monograficzny „Światło i równowaga”.

Zofia Rybiańska, ur. 1925 w Brzesku nad Bugiem, zm. w 2003 w Bydgoszczy. Ukończyła Wydział Sztuk Pięknych UMK w Toruniu w pracowni prof. St. Borysowskiego i prof. T. Niesiołowskiego. Była członkiem ZPAP. W latach 1960–1981  uczyła w  PLSP w Bydgoszczy malarstwa i rysunku. Autorka 10 wystaw indywidualnych oraz uczestniczka wielu plenerów i wystaw zbiorowych. Laureatka nagród m.in. MKiSz (III stopnia) za pracę pedagogiczną, Zasłużony działacz Kultury – Odznaka XXX-lecia ZPAP – Bydgoszcz, Złoty Krzyż Zasługi – Zasłużony dla woj. bydgoskiego. Jej prace znajdują się  w zbiorach muzeów: w Bydgoszczy, Włocławku, Chełmnie oraz w zbiorach prywatnych.

9 XI 2023, godz.18.00 – spotkanie poetyckie z Bartłomiejem Siwcem pt „Samotny mężczyzna” i promocja książki.

Bartłomiej Siwiec, ur. w 1975 r. w Bydgoszczy – prozaik, poeta, dramatopisarz, krytyk literacki. Ukończył politologię ze specjalizacją dziennikarską na WSP w Bydgoszczy i studia podyplomowe z zakresu archiwistyki na UMK w Toruniu. Autor czterech powieści: Zbrodnia, miłość, przeznaczenie, Autodestrukcja, Przypadek Pana Paradoksa, 16 schodów, zbioru opowiadań Wszyscy byli umoczeni, zbiorów wierszy: Instrukcja zabicia ptaka, Matka i róża, Przepompownia¸ Domysły na temat Ruxa, Samotny mężczyzna spokojnie konsumuje fasolkę Heinza, i kilku dramatów: 64 pozycje z życia szachisty, Wyszła z domu, Skóry. Jego wiersze, szkice i recenzje były drukowane na łamach „Toposu”, „Tekstualiów”, „Elewatora”, „Okolicy Poetów”, „Akantu”, „Gazety Kulturalnej”, „Bydgoskiego Informatora Kulturalnego”. Laureat nagrody Strzała Łuczniczki za najlepszą bydgoską książkę roku – poezja (2020 i 2022). Od 2023 r. pełni funkcję prezesa zarządu Bydgoskiego Oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Bartłomiej Siwiec /fot. Jacek Kargól

*    *    *   

Nie po raz pierwszy się okazuje, że trzeba niebywałego oka, ucha i talentu, żeby pisać o współczesności prosto, barwnie i zarazem odkrywczo. Z góry wiemy, jak wielu ludzi z wielkim wykształceniem mało dostrzega zła, bzdury i głupoty, i domyślamy się, ilu wiersze Bartłomieja Siwca przyjmie ze zdumieniem. Ale niech one ich podkręcą. Są dokuczliwe, choć w czytaniu bardzo przyjemne i zawierają sporo dobrego smaku, wcale nie z puszki.

Piotr Müldner-Nieckowski

*   *    *    

Po co poecie poczucie humoru? O, nie po to, żeby wywoływać śmiech, nie jest przecież wesołkiem, opowiadaczem dowcipnych historii. Żeby dostrzegać wielowymiarowość prawd – mówiąc w skrócie. U Bartłomieja Siwca humor służy ironii, co wpisuje się w bogatą tradycję polskiej poezji i dobrze robi wierszom.

Anna Nasiłowska

Bilans

Używamy poważnych słów: bilans otwarcia,
bilans zamknięcia. Przeważnie umieramy
niezbilansowani. Pozostaje po nas manko.
Dzieci wstawiają zgrabne urny z naszymi
prochami do rodzinnych grobowców.
Potem kłócą się o wszystko, choć często
nie ma o co. Kobiety pamiętają, że tego dnia
wiele godzin spędziły u fryzjera, mężczyźni
mają problem z zaparkowaniem wozu na
przycmentarnym parkingu. Tylko duchy
zachowują godność, tańczą na wietrze,
a na dźwięk trąbki stają do wiecznego apelu.

Bartłomiej Siwiec